Op deze pagina vindt je een overzicht van vragen en antwoorden.
Om artsen en zorgprofessionals te ondersteunen bij vragen en twijfels van patiënten over vaccinaties, is er een handboek gemaakt met praktische tips en gesprekstechnieken die helpen bij het gesprek. Een team van wetenschappers en vrijwilligers uit verschillende academische disciplines en landen hieraan meegewerkt.
Aanvullend hierop kun je ook de training van de WHO/ Europa volgen over communiceren met patiënten over COVID-19-vaccinatie.
WHO/Europa heeft een trainingsmodule ontwikkeld om zorgprofessionals uit te rusten met kennis, vaardigheden, vertrouwen en middelen om hen te helpen in hun gesprek met patiënten over de vaccinatie. De training is afgestemd op verschillende situaties en standpunten waar je als zorgprofessional mee te maken kan krijgen, en biedt een gestructureerde aanpak die je helpt bij het gesprek.
Tip: Webinar over het Vaccine Confidence Project
Op 4 mei modereerde dr. Jacques de Haller (voormalig voorzitter CPME) een deel van het webinar, georganiseerd door het Vaccine Confidence Project. Het doel van dit webinar was om ervaringen uit te wisselen over het opbouwen van vertrouwen van zorgprofessionals in de vaccinaties.
Door de oorlogssituatie in Oekraïne komt een grote stroom aan vluchtelingen richting het Westen van Europa. Hierdoor kun je in je werk te maken krijgen met Oekraïense patiënten.
De nieuwe handreiking Vluchtelingen Oekraïne en infectieziekten van het RIVM beschrijft de zorg voor deze vluchtelingen ten behoeve van de infectieziektebestrijding. De handreiking is geschreven voor medewerkers van de afdeling Infectieziektebestrijding van de GGD, maar kan ook gebruikt worden door andere betrokken professionals zoals huisartsen en medisch specialisten.
De handreiking geeft onder andere antwoord op vragen over:
Registratie en zorgkosten
Inschakelen van een tolk
Infectieziekterisico’s
Vaccinatie
Voorlichtingsmateriaal (o.a. voor huisartsenpraktijken)
Dit wordt onderzocht. Bij het Lareb zijn meerdere meldingen binnengekomen over menstruatiestoornissen na het krijgen van de vaccinatie. Het Lareb is nog bezig met vervolgonderzoek om meer inzicht te krijgen. Op internationaal niveau wordt er ook onderzoek gedaan.
Menstruatiestoornissen kunnen verschillende oorzaken hebben (bijvoorbeeld een infectie, ziekte of stress) en komen redelijk vaak voor. Of de klachten een direct gevolg zijn van het vaccin is nog niet duidelijk. Bekend is dat het vaccin het immuunsysteem stimuleert en dit kan mogelijk invloed hebben op de hormoonspiegels.
Wat voor meldingen zijn er gemaakt?
De gemelde klachten zijn: het uitblijven van de menstruatie, hevige of onregelmatige menstruatie, doorbraakbloedingen en bloedingen na de overgang.
Kan dit leiden tot onvruchtbaarheid?
Er zijn geen aanwijzingen dat coronavaccins onvruchtbaarheid kunnen veroorzaken.
Er is recent een onderzoek gepubliceerd met bijna 4000 vrouwen, waarvan ongeveer 2400 gevaccineerd waren en ruim 1500 niet gevaccineerd.1 Daaruit bleek dat bij de gevaccineerde vrouwen de cyclus na elke prik gemiddeld minder dan een dag langer werd, de duur van de bloeding veranderde niet. Uit een ander onderzoek bleek geen effect van vaccinatie op de vruchtbaarheid bij IVF.2 Er werd ook gemeld dat vaccinatie tot een tijdelijke verlaging van het aantal spermatozoën kan leiden bij de man; dit is na 6 weken voorbij. De werkgroep benadrukte nog eens dat de effecten van de ziekte vele malen erger zijn dan het eventuele effect van vaccinatie.
Wetenschappelijk onderbouwde bronnen omtrent vruchtbaarheid en COVID-19 vaccinatie:
Coronavaccinatie bij een kinderwens | Lareb.nl
Menstruatiestoornissen mogelijk een bijwerking van coronavaccins | Lareb.nl
Standpunt Vaccinatie tegen COVID-19 rondom zwangerschap en kraambed | Demedischspecialist.nl
Trombose en of trombocytopenie na toediening covid-19 vaccin | nhg.org
Vaccineren tijdens zwangerschap | RIVM
Ik wil zwanger worden, mag ik een prik tegen corona? | Thuisarts.nl
1 Edelman, Alison MD, MPH; Boniface, Emily R. MPH; Benhar, Eleonora PhD; Han, Leo MD, MPH; Matteson, Kristen A. MD, MPH; Favaro, Carlotta PhD; Pearson, Jack T. PhD; Darney, Blair G. PhD, MPH Association Between Menstrual Cycle Length and Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Vaccination, Obstetrics & Gynecology: January 5, 2022 - Volume - Issue - 10.1097/AOG.0000000000004695
2 Aharon, Devora MD; Lederman, Matthew MD; Ghofranian, Atoosa MD; Hernandez-Nieto, Carlos MD; Canon, Chelsea MD; Hanley, William BA; Gounko, Dmitry MA; Lee, Joseph A. BA; Stein, Daniel MD; Buyuk, Erkan MD; Copperman, Alan B. MD In Vitro Fertilization and Early Pregnancy Outcomes After Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Vaccination, Obstetrics & Gynecology: January 25, 2022 - Volume - Issue - 10.1097/AOG.0000000000004713
Een COVID-19-infectie verloopt vaak grillig, maar meestal nemen de symptomen af na vier tot twaalf weken. Van de groep mensen die na vier weken nog klachten ervaart, is 50% binnen twaalf weken klachtenvrij. Er zijn ook mensen die langer klachten houden.
Herstelbelemmerende factoren signaleren
Mensen met aanhoudende klachten ervaren vaak dezelfde herstelbelemmerende factoren: vermoeidheid - of zelfs uitputting -, disfunctioneel ademen, deconditionering, dysautonomie en negatievere kleuring van cognities & percepties.
Voorkom overbelasting
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat mensen met aanhoudende of terugkerende klachten na COVID-19 te snel hun gebruikelijke gedrag en gewoontes oppakten. Het lijkt erop dat bij overbelasting het herstel vertraagt of zelfs stagneert. Daarom is het belangrijk eerst te focussen op het stabiliseren van de conditie, daarna pas op het opbouwen.
Arbocuratieve samenwerking
Aandacht voor werk vraagt ook om een goede afstemming tussen de curatieve zorg en de arbeidsgerelateerde zorg. Je kunt hier aan bijdragen door, met toestemming van je patiënt/ cliënt, af te stemmen met de bedrijfsarts of als bedrijfsarts met de behandelend zorgverlener.
Onderbouwing adviezen
De NVAB publiceerde in mei 2021 de dynamische leidraad 'Herstel & Re-integratie in het kielzog van COVID-19'. Dit document wordt regelmatig aangepast met actuele wetenschappelijke kennis.
Waar de leidraad nog niet voorziet, bieden de al bestaande richtlijnen van de NVAB en de NVVG uitkomst.
Overige richtlijnen:
Ja, dat mag als uw patiënt daar uitdrukkelijk toestemming voor heeft gegeven. Zo is er in de oproepbrief een hokje opgenomen dat aangekruist kan worden (Ja, ik geef toestemming). Geeft een patiënt geen toestemming, dan mogen alleen geanonimiseerde gegevens worden verstrekt aan het RIVM.
KNMG dossier Covid-19-vaccinatie FAQ
Zie ook
Over het algemeen zijn de bijwerkingen en mogelijke reacties van de coronavaccins bekend. Als onverhoopt blijkt dat een vaccin onvoorziene bijwerkingen heeft, dan zal normaal gesproken de Rijksoverheid aansprakelijk worden gesteld. De Rijksoverheid heeft namelijk voorgeschreven dat het vaccin werd toegediend. Een arts of verpleegkundige kan wel aansprakelijk zijn als er sprake is van medisch onzorgvuldig handelen en de patiënt of cliënt overlijdt, of letselschade oploopt. Medisch onzorgvuldig handelen is bijvoorbeeld het gebruiken van een naald die niet is gesteriliseerd, of het negeren van een melding van allergie voor een bestanddeel. Er moet dan nog wel worden beoordeeld of de toediener een medische fout heeft gemaakt. Die medische fout moet de toediener bovendien zijn toe te rekenen. Daarnaast moet het slachtoffer, of diens nabestaanden aantonen dat er een fout is gemaakt en dat daardoor de schade is ontstaan. Bij een arts, of verpleegkundige die het coronavaccin volgens de geldende Uitvoeringsrichtlijn COVID-19-vaccinatie heeft toegediend, is aansprakelijkheid niet aannemelijk.
Zie ook
Het gonst alweer rond in de media: ‘mogelijk sprake van code zwart’. De kans is groot dat u in uw spreekkamer vragen krijgt over de zogenoemde ‘code zwart’, oftewel fase 3.
Fase 3 wordt door de minister uitgeroepen wanneer er een landelijk tekort is aan IC-bedden.
Deze fase is onderverdeeld in drie stappen: 3a, 3b, en 3c. In stap 3a en 3b worden de medische criteria voor opname op de IC aangescherpt. Deze twee stappen worden beschreven in het draaiboek pandemie van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC).
Wanneer het aanscherpen van medische criteria niet voldoende is, moet worden overgeschakeld naar triage op niet-medische gronden (stap 3c). Hiervoor hebben de Federatie Medisch Specialisten en artsenfederatie KNMG het Draaiboek 'Triage op basis van niet-medische overwegingen voor ic-opname ten tijde van Fase 3 stap C in de COVID-19 pandemie' gepubliceerd, in de volksmond ook wel ‘draaiboek code zwart’ genoemd. Het draaiboek beschrijft hoe artsen moeten beslissen over wie wel en wie geen plek op de intensive care krijgt bij een tekort aan ic-plekken en als er geen medische criteria meer zijn om een onderscheid te maken tussen mensen. De belangrijkste uitgangspunten van het draaiboek zijn gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid en zoveel mogelijk levens redden.
De verschillende overwegingen in fase 3 stap 3c zijn als volgt:
a. Voorrang voor patiënten die naar verwachting een relatief korte IC-opname nodig hebben.
b. Voorrang voor mensen die werkzaam zijn in de zorg en door COVID-19 IC-zorg nodig hebben, én die beroepsmatig veelvuldig en risicovol contact met verschillende patiënten gehad hebben én die werkzaam waren in een zorgsector waarin een landelijke of regionale schaarste van materiaal voor persoonlijke bescherming is vastgesteld.
c. Voorrang voor patiënten uit een jongere generatie: 0 tot 20 jaar; 20 tot 40 jaar; 40 tot 60 jaar; 60 tot 80 jaar en 80 jaar en ouder.
d. Indien bovenstaande geen uitsluitsel biedt: een procedure gebaseerd op loten.
Op vrijdag 26 november heeft de minister van VWS formeel fase 2d afgekondigd. Zie onderstaand nieuwsbericht van de NZA. Dit betekent dat de reguliere zorg wordt afgeschaald volgens het opschalingsplan van het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ).
Nu de druk op de zorg weer toeneemt, wordt soms gesuggereerd om bij selectie voor de IC een onderscheid te maken tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde patiënten. De redenering hiervoor zou zijn dat niet-gevaccineerde patiënten opname hadden kunnen voorkomen door zich te laten vaccineren. Maar wij leven in een samenleving waarbij iedereen gelijke toegang tot de zorg heeft, ook als iemand door eigen toedoen deze zorg nodig heeft. Bovendien is het onmogelijk om te bepalen of, en in hoeverre iemand daadwerkelijk verantwoordelijk kan worden gehouden voor het feit dat hij ongevaccineerd is.
Lees voor meer informatie de column van Gert van Dijk over ‘eigen schuld’ in de zorg, ethicus bij de KNMG en het Erasmus MC: Eigen schuld, niet naar de IC? | KNMG
Ja. In oktober 2020 heeft de Federatie Medisch Specialisten de 'Handreiking op- en afschalen reguliere poliklinische zorg' gepubliceerd. De handreiking biedt handvatten aan medisch specialisten en de besturen van zorginstellingen bij het op- en afschalen van de reguliere zorg in geval van een COVID-19 golf.
Aan de hand van input vanuit de Landelijke Huisartsen Vereniging, het Nederlands Huisartsen genootschap en de Patiëntenfederatie Nederland is deze handreiking door de Federatie Medisch Specialisten en de wetenschappelijke verenigingen opgesteld.
Ja, alle zwangere vrouwen worden geadviseerd zich te laten vaccineren met een mRna-vaccin. Er zijn tot op heden geen aanwijzingen dat een vaccinatie tegen COVID-19 schadelijk kan zijn voor de zwangere vrouw of het kind.
Zwangere vrouwen met onderliggende ernstige ziekten, zoals chronische luchtweg- of longproblemen, hartpatiënten enz. worden met nadruk geadviseerd zich te laten vaccineren.
Internationaal onderzoek bevestigt dat:
zwangere vrouwen met COVID-19 een groter risico lopen op het ontwikkelen van een ernstig verloop van de ziekte voor de vrouw en haar kind;
vaccineren geen schade toebrengt aan de zwangere vrouw of haar ongeboren kind en dat de kans op ernstig ziek worden afneemt;
vaccineren geen invloed heeft op de vruchtbaarheid van zowel vrouwen als mannen.
Meer informatie en wetenschappelijke onderbouwing van bovenstaande is terug te vinden op:
NVOG, NVK en KNOV roepen zwangeren op zich te laten vaccineren | NVOG
Zwangerschap en coronavaccinatie | Vaccinatie tegen het coronavirus | Rijksoverheid.nl
Richtlijnen, handreikingen, leidraden | Federatie Medisch Specialisten
Ik wil zwanger worden, mag ik een prik tegen corona? | Thuisarts.nl
Zwangerschap en coronavaccinatie | Lareb. Ook behandelen we hierin vragen over de vaccinatie m.b.t. vruchtbaarheid, kinderwens (ook bij de man), IVF-behandelingen.
Heeft u een patiënt die de Nederlandse taal niet (goed) beheerst?
Op onderstaande pagina van Pharos en KNOV is relevante informatie over COVID-19 in meerdere talen vertaald: